01 paź Ręczne tworzenie ceramiki: mis, czarek, kubków, talerzy i pater
Ręczne tworzenie ceramiki: mis, czarek, kubków, talerzy i pater
Ręczne tworzenie ceramiki-co warto wiedzieć o tym procesie?
Ceramicy, szczególnie ci tworzący ręcznie, tworzą jedną z najstarszych form rzemiosła artystycznego i użytkowego. Tworzą proces, który wymaga precyzji, wyobraźni i znajomości technik pracy z materiałem, od formowania gliny po ostateczne zdobienia. W niniejszym artykule przedstawimy poszczególne etapy ręcznego tworzenia ceramiki, skupiając się na produkcji mis, czarek, kubków, talerzy i pater. Opiszemy także, jak ceramicy wypalają i zdobią wyroby, nadając im trwałość i estetykę.
Ręczne tworzenie ceramiki. Krok po kroku.
Wybór i przygotowanie gliny do wyrobów ceramicznych
Ręczne tworzenie ceramiki to pewien proces.
Każdy proces tworzenia ceramiki rozpoczyna się od wyboru odpowiedniego rodzaju gliny. Istnieje wiele typów gliny, które różnią się konsystencją, kolorem i właściwościami wypalania. Ceramicy najczęściej wykorzystują gliny kamionkowe, porcelanowe oraz gliny do majoliki. Wybór odpowiedniej gliny zależy od przeznaczenia naczynia oraz efektów, które artysta chce osiągnąć.
Przed przystąpieniem do formowania ceramik, artysta musi odpowiednio przygotować glinę. Proces ten obejmuje nawilżenie i wygniatanie gliny w celu usunięcia powietrza oraz ujednolicenia struktury materiału. Powietrze wewnątrz gliny mogłoby prowadzić do pęknięć podczas wypalania, dlatego artysta uznaje ten etap za kluczowy dla późniejszej trwałości wyrobu.
Wyrabianie mis ceramicznych
Misy to jedne z najstarszych i najpopularniejszych naczyń ceramicznych, które można tworzyć na kilka sposobów:
Metoda formowania ręcznego (lepienie z wałeczków): Ceramicy lepią misy ręcznie, układając wałeczki z gliny, które następnie wygładzają, tworząc jednolitą formę. Ta technika pozwala tworzyć misy o nieregularnych kształtach i nadaje wyrobom unikalny, ręcznie robiony charakter.
Koło garncarskie: Garncarze najczęściej tworzą misy za pomocą koła garncarskiego. Rozpoczynają od umieszczenia kawałka gliny na kole, a następnie formują misę przy użyciu obu rąk, stopniowo wyciągając i kształtując ściany naczynia. Koło garncarskie pozwala im precyzyjnie kontrolować grubość i symetrię ścian misy, co daje bardzo estetyczne efekty.
Po uformowaniu ceramicy odkładają misę do wyschnięcia w tzw. stanie skórzanym (kiedy glina jest już twarda, ale nadal wilgotna), a następnie wyrównują ją, usuwając ewentualne nierówności.
Wyrabianie czarek ceramicznych
Czarki, niewielkie naczynia używane najczęściej do picia herbaty lub kawy, ceramicy tworzą głównie na kole garncarskim. Proces formowania czarek jest podobny do tworzenia mis, jednak wymaga od nich większej precyzji, szczególnie przy kształtowaniu cienkich ścianek.
Koło garncarskie: Garncarz formuje małe, delikatne czarki, nadając im kształt wąskiej, wysokiej formy. Precyzyjne kształtowanie wewnętrznej części czarki jest kluczowe, aby zapewnić komfort użytkowania. Ucho czarki może być dodawane ręcznie, przez przyklejenie wyprofilowanego kawałka gliny do boku naczynia.
Technika odlewu: Alternatywną metodą jest odlewanie czarek z formy. Glina w postaci płynnej (masa lejna) jest wlewana do formy gipsowej, a po stężeniu wyjmuje się gotowy wyrób.
Tworzenie ręcznie robionych kubków ceramicznych
Kubki są nieco bardziej złożonymi naczyniami niż czarki, głównie ze względu na konieczność dodania ucha. Ceramicy w procesie ich tworzenia uwzględniają:
Koło garncarskie: Kubki są formowane na kole garncarskim, gdzie kształtowanie zaczyna się od wyciągania gliny w cylindryczną formę. Garncarz musi zachować odpowiednią grubość ścianek i dna, aby naczynie było trwałe i funkcjonalne. Po utworzeniu cylindrycznej bryły wygina się ją w odpowiedni sposób, nadając kubkowi formę użytkową.
Dodanie ucha: Ucho kubka jest najczęściej dodawane ręcznie. Z gliny formuje się wałek, który następnie przymocowuje się do ścian kubka w odpowiednim miejscu. Ważne jest, aby zrobić to na etapie, kiedy glina nie jest jeszcze całkowicie sucha, ale też nie za miękka, by ucho nie odpadło podczas schnięcia.
Wytwarzanie talerzy ceramicznych
Talerze, szczególnie duże talerze obiadowe, wymagają precyzji i stabilności podczas formowania:
Koło garncarskie: Na kole garncarskim garncarz formuje płaską, szeroką powierzchnię, zwracając uwagę na równomierną grubość dna i brzegów. Kształtowanie talerzy wymaga odpowiedniej techniki, aby uzyskać równe krawędzie oraz płaską powierzchnię, co jest istotne dla użytkowego charakteru naczynia.
Formowanie w matrycy: Inną metodą jest użycie specjalnych matryc, w które wtłacza się glinę. Po odciśnięciu wzoru talerz jest wyciągany z formy i zostawiany do wyschnięcia.
Toczenie ręczne: Garncarze mogą także stosować metodę toczenia ręcznego, tworząc duże talerze z jednego kawałka gliny, wygniatając je palcami na płaskich powierzchniach.
Tworzenie pater ceramicznych
Patery to duże, płaskie naczynia, które często służą do serwowania potraw. Ceramicy tworzą je w procesie przypominającym formowanie talerzy, jednak zazwyczaj mają one większą średnicę i bardziej dekoracyjne brzegi.
Koło garncarskie: Garncarz tworzy patery na kole, zaczynając od szerokiej, płaskiej podstawy. Ze względu na rozmiar naczynia, ważne jest, aby glina była odpowiednio nawilżona i elastyczna, co umożliwia równomierne kształtowanie.
Formowanie ręczne: Patery mogą być także tworzone ręcznie poprzez formowanie gliny na dużych, płaskich powierzchniach. Zewnętrzne krawędzie mogą być zdobione ręcznie, co nadaje patrom unikalny wygląd.
Wypalanie ceramiki: Metody
Po uformowaniu naczynia ceramicy przechodzą do kluczowego etapu – wypalania ceramiki. Wypalanie nadaje naczyniom trwałość i ostateczną formę. Istnieją różne techniki wypalania:
Wypalanie biskwitowe: Pierwszy wypał, nazywany wypałem biskwitowym, odbywa się w temperaturze około 800–1000°C i ma na celu utwardzenie gliny, co ułatwia późniejsze szkliwienie. Po tym etapie ceramika staje się porowata i gotowa do nałożenia szkliwa.
Wypalanie szkliwione: Po nałożeniu szkliwa ceramicy wypalają naczynie po raz drugi, w temperaturze od 1000 do 1300°C, w zależności od rodzaju gliny i szkliwa. Podczas tego etapu szkliwo topnieje i tworzy gładką, błyszczącą powierzchnię, która zamyka pory naczynia, czyniąc je wodoodpornym i trwalszym.
Piece gazowe, elektryczne, drewniane: Ceramicy mogą wypalać naczynia w różnych typach pieców. Współczesne piece elektryczne najczęściej stosują w pracowniach garncarskich ze względu na łatwość kontrolowania temperatury. Piece gazowe pozwalają na uzyskanie specyficznych efektów redukcji tlenu, które wpływają na kolor szkliwa. Piece drewniane, choć rzadziej używane, nadają wyrobom unikalny charakter poprzez naturalne efekty wynikające z interakcji dymu i płomieni z gliną.
Zdobienie ceramiki
Zdobienie ceramiki to ostatni, ale niezwykle ważny etap procesu twórczego. Istnieje wiele technik zdobienia:
Szkliwienie: Szkliwa są substancjami mineralnymi, które po wypaleniu tworzą na powierzchni ceramiki błyszczącą, gładką powłokę. Mogą być barwione na różne kolory i nakładane w różnorodny sposób, np. poprzez malowanie, zanurzanie czy natryskiwanie.
Zdobienie podszkliwne: Malowanie podszkliwne polega na nanoszeniu wzorów przed wypalaniem szkliwa. Po nałożeniu szkliwa wzory stają się trwalsze i odporniejsze na ścieranie.
Angoby i slipy: Angoba to cienka warstwa barwionej gliny, którą można nałożyć na naczynie przed wypaleniem, tworząc matowe, kolorowe powierzchnie. Slipy to płynna glina, często wykorzystywana do tworzenia reliefów i zdobień o wyraźnej fakturze.
Techniki inkrustacji i rytowania: W bardziej zaawansowanych technikach zdobienia wykorzystuje się narzędzia do rytowania wzorów na powierzchni ceramiki przed wypałem. Można również stosować technikę inkrustacji, polegającą na wypełnianiu wyżłobionych wzorów inną, kontrastującą gliną.
Proces ręcznego tworzenia ceramiki, od formowania naczyń po ich wypalanie i zdobienie, to praca wymagająca precyzji, kreatywności i znajomości materiałów. Miski, czarki, kubki, talerze i patery powstają dzięki staranności artystów, którzy, korzystając z tradycyjnych i nowoczesnych technik, tworzą naczynia o wyjątkowej estetyce i funkcjonalności. W każdym etapie pracy z gliną tkwi magia, która pozwala przemieniać prosty surowiec w trwałe, piękne dzieło sztuki.
Sorry, the comment form is closed at this time.